Âm thanh vòm là gì? Và tất tần tật những điều cần biết

Âm thanh vòm là thuật ngữ quen thuộc liên quan đến lĩnh vực âm thanh. Nếu bạn là người đam mê về lĩnh vực này hoặc chỉ đơn giản là có sở thích nghe nhạc thì chắc chắn đã ít nhất một lần nghe qua cụm từ “âm thanh vòm”. Tuy nhiên, thực chất âm thanh vòm là gì thì không phải ai cũng hiểu rõ. Chính vì thế, trong bài viết dưới đây, Anh Duyên sẽ giải đáp tất tần tật những điều cần biết về hệ thống âm thanh vòm, cùng tìm hiểu chi tiết nhé.

Âm thanh vòm là gì?

Âm thanh vòm trong tiếng Anh là “Surround Sound”, là một hệ thống loa được tích hợp kỹ thuật nhằm làm tăng độ trung thực và độ sâu của âm thanh. Qua đó giúp tái tạo và đem đến cho người nghe nhiều kênh âm thanh đa dạng cũng như trải nghiệm âm thanh chân thực nhất. Âm thanh vòm thường được sử dụng trong các dàn âm thanh xem phim gia đình hay tại các rạp phim bởi nó tạo cảm giác âm thanh sống động, bùng nổ để đưa người xem hòa mình vào trong từng thước phim. 

4 cách tạo ra âm thanh vòm không phải ai cũng biết

Về cơ bản, không quá khó để có thể tạo ra âm thanh vòm. Tuy nhiên việc làm  này đòi hỏi người dùng phải có kiến ​​thức chuyên môn về loa, đặc điểm và thiết kế loa cũng như sự đầu tư về tài chính. Có thể tham khảo một số cách tạo âm thanh vòm dưới đây:

Cách 1: Dùng kỹ thuật ghi âm thanh vòm

Với âm thanh stereo và cả những thiết bị chuyên dụng, âm thanh trong khi phát ra sẽ được ghi âm từ phải sang trái hoặc ngược lại. Điều này giúp người nghe cảm nhận được rõ vị trí phát ra âm thanh. 

Cách 2: Sử dụng phương pháp bản địa hóa âm thanh 

Cách này sẽ sử dụng tai nghe để mô phỏng trường âm thanh 2D (2 chiều).

Cách 3: Áp dụng nguyên lý Huygens - Fresnel

Nhờ nguyên lý Huygens - Fresnel, các mặt trước của sóng trường âm thanh sẽ được tái tạo lại dưới dạng "ảnh 3 chiều âm thanh" thông qua tổng hợp trường sóng (WFS). Từ đó giúp tái tạo âm thanh chính xác, đem đến cho người nghe trải nghiệm tuyệt vời.

Cách 4: Sử dụng 3 Micro

Phương pháp này sẽ cần đến 3 micro, trong đó 1 micro phía trước, 1 micro bên hông và 1 micro phía sau, còn được gọi là phương pháp ghi âm kép.

Hệ thống âm thanh vòm bao gồm những loa nào?

Về bản chất âm thanh vòm chính là kỹ thuật tạo dựng âm thanh chân thực nhất nhờ phương pháp bố trí và sắp xếp các loại loa trong phòng chiếu phim một cách hợp lý. Tùy thuộc vào từng hệ thống âm thanh vòm mà cách sắp xếp vị trí loa sẽ khác nhau. Dẫu vậy, một hệ thống âm thanh vòm hoàn chỉnh sẽ bao gồm 4 loại thiết bị thiết yếu là loa siêu trầm, loa trung tâm, loa vệ tinh, Equalizer hoặc Mixer. Trong đó:

Loa siêu trầm

Loa siêu trầm là loại loa lớn, được thiết kế để tạo ra âm trầm (bass) và các âm thanh tần số thấp khác. Dòng loa này thường có dải tần từ 3 - 120Hz. Loa siêu trầm sử dụng áp suất không khí để tạo ra âm thanh sâu, rầm rộ để lấp đầy một căn phòng với tiếng ồn bass. 

Loa trầm phụ thường được đặt dưới mặt sàn, ở góc phòng hoặc thính phòng để có hiệu quả tối đa trên toàn bộ không gian. Nó góp phần tạo hiệu ứng âm thanh chân thực và sống động. Còn trên hệ thống âm thanh vòm của PC, loa âm thanh vòm siêu trầm giúp tạo ra âm trầm tuyệt vời khi chơi nhạc hoặc khi xem phim.

Loa trung tâm (center)

Loa trung tâm (center) thường được xem là loa quan trọng nhất trong hệ thống âm thanh vòm. Thông thường, loa trung tâm có kích thước lớn hơn, linh hoạt hơn và có nhiều nón loa riêng hơn so với các dòng loa vệ tinh khác. Hầu hết, những âm thanh quan trọng đều sẽ được truyền qua chiếc loa này.

Loa vệ tinh

Loa vệ tinh là các loa được đặt 2 bên trái hoặc phải của căn phòng. Những chiếc loa này cùng loa trung tâm thường đáp ứng tần số âm thanh trong khoảng từ 20 - 20.000Hz.

Equalizer hoặc Mixer

Equalizer hoặc Mixer thực chất là bộ cân bằng hoặc bàn trộn thường có trong PC và máy thu âm. Công dụng của nó là giúp tăng cường hiệu suất của bộ khuếch đại âm thanh. Hầu hết các máy tính đều có bộ cân bằng hoặc bộ trộn tích hợp như một phần của thông số kỹ thuật đầu ra của card âm thanh. Bên cạnh đó hầu như tất cả các phần mềm âm thanh như iTunes cũng đi kèm với bộ trộn riêng.

Các loại định dạng của hệ thống âm thanh vòm 

Cho đến nay đã có khá nhiều định dạng âm thanh vòm được phát triển và ứng dụng trong thực tế, nổi bật nhất có thể kể đến như: Dolby Digital, Dolby Pro Logic, Digital Theatre System, THX…

• Định dạng Dolby Pro Logic: Xuất hiện từ những năm 90 của thế kỷ 20 và được ứng dụng phổ biến trong các rạp chiếu phim tại gia. Dolby Pro Logic trở thành tiêu chuẩn cho các băng hi-fi VHS và cho đến nay vẫn được ứng dụng trong phát sóng TV hoặc analog. Định dạng hệ thống âm thanh vòm này gồm 4 kênh, trong đó 2 kênh độc lập và có băng thông toàn dải được dùng cho 02 loa trái phải cùng 02 kênh ma trận. Trong đó, 1 kênh ma trận toàn dải cho loa center, 1 kênh còn lại dùng cho 2 loa surround. 

• Định dạng Dolby Digital: là loại định dạng âm thanh vòm thông dụng nhất. Nó đã trở thành chuẩn mực cho ngành công nghiệp sản xuất đĩa DVD, được sử dụng trong các kênh TV kỹ thuật số và kênh xem phim trả phí. Định dạng Dolby Digital có 6 kênh riêng biệt cho từng loa. Trong đó, 5 kênh độc lập cho loa trung tâm và 2 loa trái phải, 1 kênh còn lại cho loa siêu trầm.

• Định dạng Digital Theatre System: Mang tới chất âm tốt hơn định dạng Dolby Digital. Nó cho phép mỗi loa có một kênh độc lập và được sử dụng trong rạp phim và đĩa DVD. Định dạng Digital Theatre System cũng dùng 6 kênh với 5 loa thường và 1 loa siêu trầm như Dolby Digital.

• Định dạng THX: Được ứng dụng trong các rạp chiếu phim.

Tìm hiểu một số hệ thống âm thanh vòm phổ biến 

Hiện nay có khá nhiều hệ thống âm thanh vòm được sử dụng, mỗi hệ thống được tạo nên từ những dòng loa nhất định và khả năng tái tạo âm thanh cũng khác nhau. Dưới đây là 3 hệ thống âm thanh vòm phổ biến nhất hiện nay: 

Hệ thống âm thanh vòm 2.1

Đối với hệ thống âm thanh vòm 2.1 sẽ bao gồm: 02 loa vệ tinh, 01 loa sub có khả năng xử lý âm trầm và tiếng bass cũng được tách riêng ở chiếc loa sub này. Từ đó, âm bass được tạo ra sẽ nổi hơn, chất lượng hơn và cải thiện âm thanh tốt nhất. Trong hệ thống loa của âm thanh vòm 2.1, loa vệ tinh sẽ được đặt ở 2 bên trái - phải, kết hợp cùng một loa siêu trầm ở giữa. Nếu bạn muốn sắm một chiếc loa để phục vụ nhu cầu nghe nhạc hoặc xem phim thường ngày thì dàn loa âm thanh 2.1 sẽ là một sự lựa chọn lý tưởng đồng thời tối ưu về chi phí.

Tuy nhiên, hệ thống âm thanh 2.1 không thể tạo ra âm thanh vòm quá hay mà chỉ ở dạng stereo nên không thể sánh bằng các dàn karaoke gia đình. Xét đến cùng thì hệ thống âm thanh 2.1 chỉ được xem là tiền thân của âm thanh vòm chứ chưa phải âm thanh vòm chính thống.

Hệ thống âm thanh vòm 5.1

Dàn âm thanh vòm 5.1 gồm 6 kênh tương ứng với 6 loa (5 loa vệ tinh và 1 loa sub) đảm nhiệm các chức năng sau:

• 01 loa trung tâm (loa Center): Là loa chính trong hệ thống có chức năng tái tạo âm thanh để phát ra lời thoại hoặc giọng hát của nhân vật.

• 02 loa trước (Front): Phát ra âm thanh ở 2 bên trái - phải, kết hợp cùng loa trung tâm ở giữa tạo ra âm thanh cơ bản.

• 02 loa vòng (Surround): có khả năng tái tạo các âm thanh sinh động như: tiếng vỗ tay, tiếng bước chân, tiếng chim hót,...

• 01 loa siêu trầm (Sub): Phát ra âm thanh có tần số từ 20 - 200 Hz. 

Hệ thống âm thanh vòm 7.1

So với hệ thống âm thanh 5.1 thì hệ thống âm thanh 7.1 được bổ sung thêm 2 loa surround. Như vậy, hệ thống âm thanh này sẽ bao gồm 8 loa, trong đó có 1 loa siêu trầm. Vị trí đặt loa cần được sắp xếp hài hòa, tạo thành hình tròn và khán giả sẽ ngồi ở vị trí trung tâm.

• 2 loa trước (loa Front): Đảm nhận nhiệm vụ phát ra âm thanh ở 2 bên trái - phải, kết hợp cùng loa Center để tạo ra những âm thanh quan trọng nhất. Nó cũng có thể tạo ra âm thanh stereo. Khi setup, cần đo khoảng cách 2 loa Front thích hợp tùy theo không gian và đặt đối xứng với nhau, thẳng hàng với loa trung tâm. 

• 2 loa vòm (Surround): Nên được đặt tại ở 2 bên tai người nghe. Chúng sẽ phát ra các hiệu ứng đi kèm như tiếng vang của động cơ, tiếng chim hót, tiếng người xem vỗ tay… giúp cho hệ thống âm thanh trở nên sống động, chân thực hơn. 

• 1 loa trung tâm (Center): Là loa chính đảm nhận nhiệm vụ phát ra âm thanh chính của các bài hát hay cuộc hội thoại.

• 1 loa siêu trầm (Subwoofer): Phát ra những âm thanh có tần số cực thấp.

• 2 loa vòm sau (Surround back): Cũng thể hiện các hiệu ứng âm thanh như theo một cách có chiều sâu hơn. Hai loa này được đặt ở phía sau lưng người nghe và cao hơn đỉnh đầu.

Thông thường, những rạp chiếu phim có diện tích rộng lớn sẽ sử dụng hệ thống âm thanh vòm 7.1. So với các hệ thống âm thanh vòm 2.1 và 5.1 thì âm thanh vòm 7.1 mang đến những trải nghiệm âm thanh khác biệt, làm gia tăng cảm nhận của khán giả về chiều sâu và chiều rộng của âm thanh.

Các hệ thống âm thanh vòm khác

Ngoài những hệ thống âm thanh vòm kể trên, hiện nay vẫn còn một số hệ thống khác tuy nhiên không mấy phổ biến như như 6.1, 10.2 hay hệ thống loa đa âm. Trong đó, hệ thống âm thanh 6.1 gồm 6 loa vệ tinh cùng 1 loa siêu trầm. Hệ thống âm thanh 10.2 gồm 10 loa vệ tinh kết hợp với 2 loa siêu trầm. Hệ thống âm thanh vòm 22.2 là hệ thống âm thanh vòm sở hữu nhiều kênh nhất lên đến tổng 22 loa vệ tinh và 2 loa siêu trầm. 

>>> Có thể bạn quan tâm: Công nghệ âm thanh DTS

Giải đáp một số thắc mắc về âm thanh vòm

Tiếp theo đây, chúng tôi sẽ lý giải một số thắc mắc phổ biến của người dùng về hệ thống âm thanh vòm.

Nguyên tắc tạo âm thanh vòm 

Dựa vào ngân sách và diện tích không gian lắp đặt mà nhà bạn quyết định nên đầu tư một hệ thống âm thanh vòm nào sao cho phù hợp nhất với nhu cầu sử dụng. Bên cạnh đó, một điều quan trọng mà bạn phải ghi nhớ khi sắp xếp loa là cần đảm bảo sự cân bằng để mang đến chất lượng âm thanh tuyệt vời nhất. 

Việc lựa chọn hệ thống âm thanh vòm phù hợp chưa phải là tất cả, nhà đầu tư cũng cần hiểu một điều rằng việc phân chia âm thanh tới đúng loa là vô cùng quan trọng. Nếu thực hiện sai, âm thanh sẽ bị xáo trộn khiến người nghe không thể tập trung được. Do đó, mỗi loa trong hệ thống cần có kênh riêng biệt để nhận đúng tín hiệu tương ứng.

Có cách nào thay thế âm thanh vòm hay không?

Việc trang bị hệ thống âm thanh vòm tuy mang tới chất lượng âm thanh vượt trội nhưng lại tiêu tốn một lượng lớn kinh phí đầu tư lớn do cần nhiều thiết bị loa khác nhau. Do vậy, nhiều người đặt ra câu hỏi rằng liệu có giải pháp nào để thay thế hay không. 

Thực tế có không ít những lời quảng cáo mỹ miều cho những dòng loa hiệu suất cao tích hợp âm thanh vòm hay loa thế hệ mới thay thế âm thanh vòm,... Tuy nhiên, sự thật có phải như vậy hay không? Dưới đây sẽ là lý giải:

• Hệ thống âm thanh vòm trở nên nổi bật bởi chúng cung cấp âm thanh 360 độ, tạo cảm giác chân thực cao. Hãy xem xét khả năng đáp ứng của các dòng loa được rao bán thay thế âm thanh vòm xem có đáp ứng được điều đó không.

• Đối với những dòng loa giá rẻ, cái mà người ta thường quảng cáo là “âm thanh vòm” thực chất được tạo ra từ sự khuếch đại âm thanh stereo. Nói một cách khác, âm thanh được phát ra từ nhiều trình điều khiển tích hợp sẵn bên trong thiết bị loa. 

• Như đã nói ở phần đầu, âm thanh thường được phân bổ từ trái sang phải hoặc phải sang trái. Những người đã từng đi xem phim tại rạp và có trải nghiệm âm thanh vòm thực thụ chắc chắn sẽ dễ dàng nhận thấy sự kém xa về chất lượng âm thanh mà những thiết bị này tạo ra.

• Những dòng loa cao cấp hiện nay đã được trang trị tính năng Dolby Atmos giúp mô phỏng âm thanh vòm thông qua các sóng âm dội vào tường và hắt ngược trở lại ngay sau đó.

• Hiện nay, một số dòng loa thế hệ mới trên thị trường đã có chế độ giả lập âm thanh vòm. Cải tiến này giúp thiết bị phần nào tạo ra được hiệu ứng âm thanh vòm nhưng tuy nhiên cũng chỉ có ở hướng đối diện. Trong khi đó, các loa thanh trung với 5 trình điều khiển loa khác nhau lại  mang đến kết quả giả lập âm thanh vòm tốt hơn. Nói tóm lại, âm thanh chỉ phát ra từ vị trí đặt loa nên không thể dùng nó thay thế cho hệ thống âm thanh vòm chính thống.

Anh Duyên Audio - nhà phân phối loa âm thanh chất lượng, uy tín

Nếu bạn đang có nhu cầu mua loa có hệ thống âm thanh vòm thì chắc chắn Anh Duyên Audio sẽ là địa chỉ uy tín không nên bỏ lỡ.

• Với kinh nghiệm gần 20 năm trong lĩnh vực cung cấp thiết bị âm thanh, Anh Duyên đã mang tới những giải pháp âm thanh chất lượng cho hàng ngàn khách hàng, doanh nghiệp và các tổ chức lớn nhỏ khác trên khắp cả nước.

• Hiện tại, chúng tôi đã trở thành đại lý phân phối chính thức của nhiều nhà sản xuất âm thanh hàng đầu thế giới như Bose, JBL, Sennheiser, Mission,... Do vậy, Anh Duyên có thể cam kết 100% về nguồn gốc xuất xứ sản phẩm.

• Với danh mục thiết bị đa dạng đáp ứng kết cấu của một hệ thống âm thanh hoàn chỉnh, khách hàng sẽ dễ dàng tìm được sản phẩm đáp ứng kỳ vọng và mong muốn.

• Anh Duyên cũng có đội ngũ kỹ thuật viên dày dặn kinh nghiệm, hiểu biết chuyên sâu về thông số kỹ thuật và nguyên lý hoạt động của các thiết bị. Họ sẽ hỗ trợ khách hàng lựa chọn, thiết kế và thi công dàn âm thanh nếu cần.

• Quan trọng hơn, giá thành các thiết bị được bày bán tại AnhDuyen Audio cũng rất hợp lý, cam kết sẽ không phát sinh thêm bất kỳ loại phụ phí nào khác. 

• Hiện tại, AnhDuyen Audio còn có chính sách mua hàng trả góp với lãi suất thấp, hỗ trợ khách hàng sở hữu thiết bị mà không cần thanh toán 100% trong một lần.

• Chúng tôi cũng có chế độ bảo hành cho từng sản phẩm. Nếu trong quá trình sử dụng xuất hiện các trục trặc về lỗi kỹ thuật, quý khách hàng có thể liên hệ để được nhân viên của Anh Duyên hỗ trợ.

Qua đây, AnhDuyen Audio hi vọng bạn đã hiểu rõ hơn về âm thanh vòm và các vấn đề liên quan đến hệ thống âm thanh vòm. Các bộ dàn âm thanh vòm đang được ứng dụng rất phổ biến trong cuộc sống con người, đem đến những trải nghiệm nghe nhạc, xem phim vô cùng sống động và chân thực. Nếu bạn đọc đang có nhu cầu mua các thiết bị loa có âm thanh vòm hay chân thực và sống động hãy ghé ngay Anh Duyên Audio để lựa chọn và trải nghiệm thực tế nhé.